Pociągi specjalne i sztabowe.
W 1933 roku Hitler kazał wykonać serię specjal­nych wagonów kolejowych, z których kolej niemiecka – Deutsche Reichsbahn (DR) skompletowała kilka składów pociągów specjalnych przeznaczonych dla najwyższych dos­tojników Rzeszy, a także pociągów sztabowych dla niemieckich dowódców wojskowych. W chwili wybuchu wojny istniało co najmniej sześć pociągów spe­­cjal­nych. Najważniejszym był pociąg specjalny Hitlera „Amerika” (Sonderzug „Amerika”), który okresowo pełnił funkcję Kwatery Głównej Hitlera (Führerhauptquartier). Pozostałe to  pociągi ministerialne (Ministerzug): „Asien”– Göringa, „Afri­ka” –  Keitla,  „Heinrich” – Himmlera, „Westfalen” – Ribbentropa oraz dwa po­cią­gi szta­­bowe dowództwa Wehrmahtu – „Atlas”. Po rozpoczęciu wojny za­czę­t­o for­mo­­­wać pociągi sztabowe dla poszczególnych rodzajów wojsk: OKH – „Ost­preus­sen”, „Sachsen”, „Schwaben”, „Würtenberg”, Luftwaffe – „Pommern” I i II, „Ro­binson” I i II, „Rheinland” I i II, „Enzian”, Kriegsmarine – „Atlan­tik”.

     W skład pociągów specjalnych wchodziły zwykle:
– dwa wagony obrony przeciwlotniczej – wyposażone początkowo w dwa działka przeciwlotnicze 2cm Flak 30 ustawione na podestach na początku i końcu wagonu (od 1939 r. zastępowały je wagony z  dwoma czterolufowymi działkami Flakvierling 2 cm Flak 38). Pod działkami znajdowały się zasobniki na amunicję, a w środkowej części wagonu znajdowały się przedziały dla 26 artylerzystów z II Ko­lejowego Plu­to­nu Przeciw­lotniczego wydzielonego z puł­ku artylerii przeciwlotni­czej „Hermann Göring”.
– jeden lub dwa wagony bagażowe, jeden z nich mógł być wyposażony w dieslowski generator prądu, zasilający skład pociąg zarówno w czasie jazdy, jak i postoju, niezależnie od prądnic wagonowych i akumulatorów czy turbogeneratora z lokomotywy.–
– wagon ochrony pociągu,
– salonka dysponenta pociągu (dygnitarza, generała) z przedziałami dla adiutantów,
– wagon dowodzenia z łącznicą telefoniczną i teleksową (podłączaną podczas postoju pociągu do łączy kolejowych) oraz z radiostacją, – w szczególnych przypadkach osobny wagon łączności wyposażony we własny generator prądu oraz bogaty zestaw urządzeń nadawczo – odbiorczych, (m.in. z radiostacją krótkofalową Telefunken S 406 o mocy 200 do 400 w) oraz urządzenia szyfrujące,
– wagony dla personelu i oficerów sztabowych,
– wagony sypialne,
– dwa wagony restauracyjne (dla dygnitarzy i oficerów oraz dla obsługi i ochrony),
– wagon kąpielowy,
– opcjonalnie do składu mogły być dołączane: wagony sypialne dla gości, wagon prasowy

 

  „Führersoderzug” był podstawowym środkiem przemieszczania dla Hitlera w latach 1938-1941. Stał się również ośrodkiem dowodzenia – jego Kwaterą Głów­ną (Führerhauptquatier – FHQ), z której kierował przebiegiem wojny z Pol­ską, a później i inwazją na Jugosławię i Grecję. Po zakończeniu budowy swo­jej największej kwatery „Wolfschanze” w ówczesnych Prusach Wschodnich po­ciąg stał się dla niego znów tylko środkiem transportu. Korzystał z niego do koń­ca wojny. Skład pociągu rozrastał się z biegiem czasu, jednak przypuszczalnie nie przekroczył 15 wagonów. W 1945 r. z pociągu noszącego wówczas nazwę „Brandenburg” sformowano dwa składy. Część pociągu Hitlera „Brandenburg I” została wysadzona w powietrze przez samych Niemców 1 maja 1945 roku w Mal­lnitz w Austrii. Kilka wagonów (prawdopodobnie „Brandenburg II”) połą­czo­no z pociągiem Himmlera „Steiermark”, zdobytym później przez Ameryka­nów.
Pociągi sztabowe mieszczące centra dowodzenia operacjami wojennymi były wykorzystywane przez Niemców przez cały okres wojny.  Przydatne okazały się na froncie wschodnim, gdzie ze względu na duże niezamieszkałe przestrzenie istniały trudności w zakwaterowaniu sztabów w pobliżu miejsc działań wojennych. Jednak manewrowanie nimi było ograniczone do zbudowanych w czasie wojny przez niemieckie wojska linii normalnotorowych (1465 mm), a ze względu na ich niewielką ilość, ich przebieg głównie ze zachodu na wschód oraz duże otwarte przestrzenie, pociągi takie narażone były na wykrycie i atak z powietrza.